Het effect van een anti-inflammatoir dieet op het parodontium

Verantwoorde voeding

Verantwoorde voeding is niet alleen van belang voor een gezonde leefstijl, de preventie (en behandeling) van diabetes type 2, hart- en vaatziekten en chronische darmaandoeningen, maar heeft ook een (in)directe invloed op het parodontium.

Het belang van een gezonde leefstijl krijgt in de gezondheidszorg steeds meer aandacht.

Ruim 1 miljoen mensen in Nederland hebben diabetes type 2. Door hen te helpen gezonder te gaan eten en voldoende te bewegen kunnen zij gewicht verliezen, waardoor hun bloedsuikerwaarden beter gaan worden. Hierdoor is het mogelijk dat zij minder of zelfs geen medicijnen meer nodig hebben.

 “Keer diabetes 2 om” is een programma dat sinds 2014 in Nederland fantastische resultaten boekt. In 6 maanden tijd worden voeding, beweging, slaap en ontspanning met behulp van een gespecialiseerd team ingezet als medicijn. Dit is bij 92% van de deelnemers succesvol in het verminderen van medicatie en sommige patiënten hebben hun medicatie zelfs helemaal niet meer nodig. Volgens Prof. Pijl (hoogleraar diabe­tologie LUMC) is leefstijl het enige medicijn voor diabetes 2, want alleen dit kan genezing bewerkstelligen.

In de behandelrichtlijn voor diabetes type 2 staat inmiddels dat huisartsen na diagnose eerst leefstijladvies moeten geven, of patiënten hiervoor moeten verwijzen naar een diëtist of fysiotherapeut.

Uit studies van de WHO blijkt dat bijna 80% van alle hart- en vaatziekten kan worden voorkomen door gezond te leven: niet roken, gezond eten, en genoeg bewegen. Men is zich er in de gezondheidszorg steeds meer van bewust dat er een omslag in de zorg zou moeten plaatsvinden: leefstijlge­neeskunde kan veel winst opleveren.

Gezonde voeding verlaagt de kans op hart- en vaatziekten en op diabetes type 2. Als adviezen worden in de regel gegeven: onverzadigd vet in plaats van verzadigd vet, weinig zout, veel groente en fruit, peulvruchten, volko­renproducten (waarbij de kwaliteit van de koolhydraten van belang is: weinig geraffineerde koolhydraten), magere en halfvolle producten, ongezouten noten, minder vlees (weinig rood vlees) en meer plantaardige voeding. Eet voldoende vezels, eet gevarieerd, eet niet te veel, drink voldoende (1½ liter per dag) water / thee / filterkoffie i.p.v. suikerhoudende dranken, drink maximaal 1 glas alcohol per dag.

Bij ontstekingsziekten van de darm (IBD= Inflammatory Bowel Disease) zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn wordt een anti-inflammatoir dieet steeds meer gezien als de basis van de behandeling. Onderzoeken laten zien dat bij 60% van de patiënten dit dieet even effectief is als het gebruik van medicatie, en dat zij met dit dieet succesvol zijn in het beheersen van hun buikklachten. Het anti-inflammatoir dieet heeft veel overeenkomsten met gezonde voeding in het algemeen. Bij de behandeling van IBD wordt ook regelmatig gebruik gemaakt van voedingssupplementen, waarbij curcuma, CBD en PEA als veelbelovend worden gezien in verband met hun anti-inflammatoire werking.

Een onderzoek aan de universiteit in Freiburg heeft aangetoond dat met een anti-inflammatoir dieet gingivitis aanzienlijk kan worden gereduceerd. Voor ons als tandartsen betekent dit dat wij onze patiënten ook met dieetadviezen van dienst kunnen zijn.

Bij deze voor u een samenvatting van dit artikel. “Keer gingivitis om, en voorkom parodontitis?”

The influence of an anti-inflammatory diet on gingivitis. A randomized controlled trial. J Clin Periodontol 2019;46;481-490

Minder gingivitis bij een anti inflammatoir dieet

Aan de universiteit van Freiburg (Duitsland) hebben medische en tandheel­kundige wetenschappers samen in een gerandomiseerd en gecontroleerd prospectief onderzoek laten zien dat voeding de inflammatoire toestand van de gingiva kan beïnvloeden. Parodontitis is een van de meest voorkomende inflammatoire aandoeningen bij de mens en is de meest voorkomende oorzaak van verlies van tanden en kiezen. Gingivitis komt nog vaker voor (bij 80% van de wereldbevolking) en is als voorloper van parodontitis mede een risicofactor voor gebitsverlies op de langere termijn.

Gingivitis ontwikkelt zich wanneer er een disbalans is ontstaan tussen geaccumuleerd tandplak en de immuunrespons. Het vermoeden bestaat dat het traditionele westerse dieet een ongunstig effect heeft op het niveau van de systemische ontsteking en daarmee op de immuunrespons op de bacteri­ën in de tandplak. Zodoende was het doel van dit onderzoek om het effect te evalueren van een anti-inflammatoir dieet op de gezondheid van de gingiva, op het subgingivale microbioom en op bepaalde serologische parameters.

30 jonge volwassenen namen deel aan het onderzoek, gerandomiseerd ingedeeld in een test en een controlegroep. De deelnemers mochten geen parodontaal aanhechtingsverlies hebben, niet roken, geen levensbedreigende ziekte hebben, 6 maanden geen antibiotica hebben gebruikt, geen gebruik maken van medicatie die de ontsteking van de gingiva zou kunnen beïnvloe­den, geen diabetes hebben en niet zwanger zijn of borstvoeding geven.

Om mee te mogen doen aan het onderzoek moesten zij ouder zijn dan 18 jaar, gingivitis hebben, en een “westers dieet” (met een koolhydraat inname boven de 45%) nuttigen.

De deelnemers in de controlegroep zetten hun “westerse” voedingspatroon voort. De deelnemers aan de testgroep kregen uitgebreide instructie en begeleiding om de voeding te veranderen in een anti-inflammatoir dieet, rijk aan groenten, fruit en omega 3-vetzuren en arm aan dierlijke proteïnen, transvetzuren en geraffineerde koolhydraten. De testgroep nam bovendien dagelijks vitamine C (bijvoorbeeld kiwi of sinaasappel) , Vitamine D (in de vorm van 15 minuten zonlicht of een tablet vitamine D), omega 3-vetzuurcapsules, antioxidanten (zoals bessen, groene thee, koffie zonder melk, kurkuma of gember) vezels (door inname van fruit, grove groenten, bepaalde granen) en nitraat houdende planten (zoals spinazie en rode biet).

Beide groepen gingen door met de normale mondhygiëne van voorheen, interdentale reiniging was echter in de testperiode niet toegestaan.

Na vier weken was de reductie van de plakindex in de twee groepen gelijk en er was geen verschil in de samenstelling van het microbioom.

De “Gingival Index”, die de mate van ontsteking van de gingiva scoort, daalde echter significant meer in de testgroep dan in de controlegroep. Bovendien steeg de concentratie van vitamine D in de test­groep en als een extra bonus verloren de deelnemers in de testgroep gemid­deld 1½ kilo gedurende de 4 weken dat zij dit dieet volgden.

De auteurs concluderen dat een anti-inflammatoire voeding een klinisch relevant effect heeft op de mate van gingivitis bij de onderzochte personen; zij doen als aanbeveling dat dieetadvies een vast onderdeel wordt bij de preventie en behandeling van gingivitis.