Waar ben je naar op zoek?
Ondersteunende middelen bij de niet chirurgische behandeling van parodontitis stadium I-III
De EFP heeft in 2020 een richtlijn gepubliceerd voor de behandeling van gematigde tot gevorderde parodontitis. Het doel van deze richtlijn was het geven van evidence-based aanbevelingen voor de verschillende interventies, gebruikt bij de verschillende stappen van parodontale therapie, gebaseerd op het beste beschikbare bewijs en/of consensus van deskundigen. Voor het maken van deze richtlijn zijn werkgroepen samengesteld met experts op dat specifieke gebied.
Parodontale behandeling verloopt in stappen
De eerste stap is gericht op het begeleiden van gedragsverandering door de patiënt te motiveren tot het succesvol verwijderen van de supragingivale biofilm (mondhygiëne instructies) en beheersing van risicofactoren als roken, diabetes, overgewicht.
De tweede stap van de behandeling is de “oorzaak gerichte therapie”. Deze is gericht op het beheersen (verminderen / elimineren) van de subgingivale biofilm en tandsteen (subgingivale gebitsreiniging). In aanvulling hierop zouden interventies kunnen zijn: het gebruik van fysische of chemische middelen, het gebruik van gastheer modulerende middelen, of het gebruik van antimicrobiële middelen.
De derde stap van de parodontale behandeling richt zich op die gebieden van de dentitie die niet adequaat reageren op de tweede stap. Het doel is om verdere toegang te krijgen voor subgingivale instrumentatie, of regeneratie te bewerkstelligen. Meestal zal dit een chirurgische behandeling zijn.
De laatste stap is “de ondersteunende parodontale zorg”, die is gericht op het behoud van parodontale stabiliteit door preventieve en therapeutische interventies te combineren, afhankelijk van de parodontale situatie van het gebit van de patiënt.
De hier volgende samenvatting is van de EuroPerio sessie over ondersteunende middelen bij de niet chirurgische behandeling van parodontitis stadium I-III .
Wanneer het evenwicht tussen de subgingivale biofilm en de afweer van de gastheer wordt verstoord, kan dit verlies van parodontaal steunweefsel tot gevolg hebben. Voor behandelstrategieën zijn er twee kanten om aan te werken: de micro-organismen, of de afweer van de gastheer. Er zijn vele ondersteunende middelen die bij de niet chirurgische behandeling van parodontitis worden gebruikt; bijvoorbeeld lokale / systemische antibiotica, probiotica, ontstekingsremmende middelen, lasers, fotodynamische therapie, of gastheer modulatoren. Deze richten zich onder andere op de remming van specifieke pathogenen, het herstel van het aantal nuttige bacteriën, de vermindering van de gevoeligheid voor infecties of onderdrukking van de destructieve hostrespons. Een aantal ondersteunende middelen zijn in deze sessie besproken.
Het gebruik van antibiotica en probiotica (door Prof. Teughels)
Systemische antibiotica worden veelvuldig toegepast bij de behandeling van parodontitis. Niet ieder antibioticum is even effectief, bovendien hebben antibiotica vervelende bijwerkingen en kan het gebruik ervan leiden tot resistentie.
Hij stelde de vraag welke antibiotica bij parodontale behandeling effectief kunnen zijn, en kwam met de volgende conclusies:
1) Het systemisch gebruik van antibiotica, in het bijzonder Amoxicilline + Metronidazol, resulteert in een significant grotere pocketreductie, een hoger percentage pocketsluiting, minder verdiepte restpockets, meer winst in klinische aanhechting en grotere reductie van het ontstekingsniveau (de bloedingsscores).
2) Hoe dieper de pockets bij aanvang van de behandeling, hoe groter het bovengenoemde effect.
3) Deze resultaten zijn tot 12 maanden na het gebruik van de antibiotica stabiel en misschien wel langer, maar daar is onvoldoende onderzoek naar gedaan.
4) De combinatie van Amoxicilline + Metronidazol is het meest effectieve antibioticum, maar geeft tevens de meeste bijwerkingen.
5) Metronidazol + Azitromycine heeft eveneens een positief effect op een aantal uitkomstparameters, maar minder groot dan dat van Metronidazol + Amoxicilline.
6) De subgingivale toepassing van lokale antibiotica geeft een significante pocketreductie en klinische aanhechtingswinst, maar er is sprake van een korte termijneffect.
Probiotica zijn levende micro-organismen die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden toegediend, een gezondheidsvoordeel opleveren voor de gastheer. Er zijn meer dan 300 producten op de markt.
De vraag die prof. Teughels probeert te beantwoorden is in hoeverre probiotica effectief kunnen zijn als ondersteuning van de parodontale behandeling. Zijn conclusies zijn:
1) Probiotische supplementen die specifieke bacteriestammen bevatten hebben statistisch significante effecten betreffende pocketdieptereductie, klinische aanhechtingswinst, en afname van het ontstekingsniveau.
2) Als aanvulling op scaling en rootplaning lijken L. Reuteri, L. Salivarius en Bifidobacteria effectief te zijn.
3) De orde van grootte van het effect lijkt vergelijkbaar met dat van systemische antimicrobiële middelen, maar er is geen directe vergelijking beschikbaar.
Deze conclusie is veelbelovend, maar is (nog) niet goedgekeurd in de EFP-werkgroep. Daarvoor zijn er onvoldoende onderzoeksresultaten beschikbaar.
Het gebruik van aanvullende gastheer modulerende middelen (door Prof. Belibasakis)
Hij bespreekt onderzoeksresultaten naar het gebruik van:
1) systemische sub-antimicrobiële dosis Doxycycline (SDD): dit vergrootte de pocketreductie van diepe pockets tot 9 maanden.
2) lokale toediening van statine-gels: de toediening van 1.2% statine-gel liet na 6 maanden een significante reductie van diepe pockets (>7mm) zien.
3) lokale toediening van bisfosfonaat-gels: dit liet potentie zien bij het resultaat van de behandeling van intra-bony defecten.
Hij concludeert dat zowel het lokaal gebruik van statine als ook de systemische toepassing van SDD aanvullende klinische voordelen kunnen opleveren bij de niet chirurgische parodontale behandeling. Het langere termijneffect dient nader te worden onderzocht.
Statine-gels voor toepassing bij patiënten behandeling zijn nog niet in de handel verkrijgbaar. En bij het nemen van systemische Doxycycline medicatie (SDD) moet men rekening houden met het risico op bijwerkingen en met therapietrouw van patiënten, evenals het risico op antimicrobiële resistentie.
Het gebruik van gastheer modulerende middelen wordt door de werkgroep van de EFP niet aanbevolen, omdat er meestal nog onvoldoende bewijs voor is; meer studies zijn nodig.
Het gebruik van innovatieve middelen bij de behandeling van parodontitis (door Dr. Stähli)
Zij bespreekt de toepassing van:
1) Natriumhypochloriet-gel ; Natriumhypochloriet vernietigt bacterieel DNA en is in het bijzonder effectief tegen Gram negatieve bacteriën.
2) Enamel Matrix Derative (Emdogain)
3) Platelet Rich Fibrin (PRF)
4) Hyaloronzuur
Onderzoeken tonen aan dat de toepassing van bovengenoemde middelen veelbelovende resultaten laten zien op het gebied van extra pocketreductie, afname in het ontstekingsniveau, klinische aanhechtingswinst en minder gingivarecessies. Meer studies zijn echter nodig.