Wat is de rol van microbiologie bij de behandeling van parodontale aandoeningen?

De meerderheid van de patiënten met parodontale aandoeningen zijn zich niet bewust van de ontsteking in hun mond. Parodontoloog dr. Mercedes Fernandez y Mostajo wil graag mensen helpen om een juiste balans tussen het orale microbioom en het lichaam te vinden. Daarnaast behandelt zij patiënten die graag een mooie glimlach en een goede gebitsfunctie willen bereiken. Hiervoor is een gezond parodontium van groot belang. In dit artikel zal zij op basis van haar eigen onderzoek uitleggen waarom dit zo is.

Tijdens mijn studie tot parodontoloog realiseerde ik me hoe fascinerend de microbiologische wereld werkelijk is. Wij als mensen moeten ons hele leven lang met talloze microscopisch kleine ‘beestjes’ in een symbiotische relatie leven. Hierdoor begreep ik dat een goede balans in ons microbioom essentieel is om gezond door het leven te gaan en ervan te genieten.

Ik heb mij tijdens mijn opleiding gefocust op de specialisaties parodontologie en implantologie. De meerderheid van de patiënten reageert goed op standaard parodontale behandelingen, maar voor een klein gedeelte is dit niet het geval. Over bijvoorbeeld zware rokers was bekend dat zij niet zo goed reageerden op een standaard parodontale behandeling, maar voor andere patiënten was hier weinig over terug te vinden in de literatuur. Ook de wetenschappelijke literatuur op het gebied van de microbiologie die in die tijd gepubliceerd werd (2007-2010), gaf mij geen voldoening. Ik wilde onderzoek doen en ging mij verdiepen in de microbiële ecologie. Gedurende zes jaar heb ik parttime als onderzoeker op de ACTA gewerkt en op 17 april 2020 ben ik gepromoveerd op het gebied van de orale ecologie. Omdat er nieuwe, op DNA gebaseerde, technieken in ontwikkeling waren, vond ik dit ontzettend uitdagend en inspirerend. Deze ‘open-ended’ technieken vormen een doorbraak op het gebied van de orale microbiologie.

Tegenwoordig weten we dat er bij de mens meer dan 700 verschillende soorten bacteriën in de mond aanwezig zijn. Het is echter zo dat de samenstelling van deze bacteriën per persoon verschilt en dat niet alle bacteriën altijd bij elke persoon aanwezig zijn. De huidige beschikbare testen om de subgingivale samenstelling van de bacteriën in de pocket te analyseren, kunnen slechts enkele bacteriën detecteren en geven dus geen totaalbeeld.

Bacteriën die in verdiepte pockets ‘wonen’, kunnen via het bloed of gastro-intestinale routes verschillende delen van het lichaam bereiken. Het is bekend dat ze op verschillende locaties zoals atherosclerotisch plaque, de placenta en darmtumoren kunnen voorkomen. Onlangs bestudeerde een groep onderzoekers de hersenen van mensen die stierven met de ziekte van Alzheimer. De onderzoekers troffen DNA van Porphyromonas Gingivalis in de hersenen aan.

Uit een van mijn gepubliceerde onderzoeken in de Journal of Periodontal Research blijkt dat het mogelijk is om bacteriën uit diepe pockets (≥6 mm) van paro-patiënten in het laboratorium als subgingivale biofilm te kunnen laten groeien. Een bacterie die wij met succes hebben bestudeerd was Phocaeicola. Deze bacterie komt voor in de samenstelling van het subgingivale microbioom van rokers, ook bekend in de samenstelling van de subgingivale microbioom van rokers. Deze specifieke bacterie komt ook vaak voor bij personen met een hersenabces. Blijkbaar kunnen o.a. Phocaeicola en, Porphyromonas Gingivales de hersenen bereiken. In de loop van de jaren kunnen deze bacteriën mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Dit is een zeer interessant onderwerp waarover het onderzoek nog in de kinderschoenen staat. Er kunnen dus nog geen sterke conclusies getrokken worden.

Op basis van de huidige kennis over het orale microbioom is het duidelijk dat verdiepte parodontale pockets serieus genomen moeten worden, aangezien ze een ontstekingsbron voor het lichaam vormen. Gingivitis en parodontitis zijn multifactoriële aandoeningen waarbij de motivatie van patiënten om een goede plaquebeheersing (supragingivale biofilm) te bereiken essentieel is om tot een goed resultaat te komen. Andere factoren die een rol spelen zijn leefstijl (roken, stress en dieet), co-morbiditeit (bijv. suikerziekte), erfelijkheid en andere factoren (anatomische beperkingen in de behandeling zoals furcatie problematiek). Roken en slecht gereguleerde diabetes zijn gerelateerd aan het risico op het ontstaan van parodontitis. Bij elke patiënt is de bijdrage van de verschillende risicofactoren echter anders, waardoor elke patiënt uniek is. Als parodontologen zullen wij de complexiteit van parodontale patiënten beoordelen en het juiste gepersonaliseerde behandelplan opstellen.

Aan mijn collega’s wil ik graag meegeven dat het van belang is om alleen antibiotica voor te schijven als het niet anders kan en dit ook altijd te combineren met subgingivale reiniging. Dit verstoort de biofilm. Door de antibiotica verdwijnen ook de goede bacteriën uit het lichaam die zo belangrijk zijn. Daarnaast is het tijdens de nazorg van paro-patiënten met een furcatie klasse II of III bij de molaren of diepe restpockets (>5mm) van belang om heel goed op te letten en grondig te reinigen. Deze locaties vormen een mooie omgeving voor bacteriën om te ‘wonen’ en verdere parodontale afbraak te veroorzaken. Neem ook de mogelijkheid in overweging om uw patiënt door te verwijzen voor verdere gespecialiseerde behandeling zoals bijvoorbeeld een flapoperatie.